حتماً تاکنون برای شما هم پیش آمده است که متنی را برای ترجمه در گوگل ترنسلیت کپی یا تایپ کرده باشید و ترجمهای کاملاً غیرحرفهای و تحتاللفظی یا همان کلمه به کلمه تحویل گرفته باشید. این مسئله شاید زمانی که زبان مبدأ یا مقصد انگلیسی است کمتر اتفاق بیفتد، اما در مورد زبانهای دیگر، به خصوص زبان فارسی، اتفاق بسیار رایجی است.
اشتباهات ترجمه ماشینی گاهی به قدری فاحش است که مخاطب عام نیز بدون ذرهای شناخت از زبان مقصد، نادرستی آن را تشخیص میدهد. همین امر قطعاً موجب شده تا با وجود تمام پیشرفتهای علمی و ماشینیشدن بسیاری خدمات، خدمات ترجمه به خصوص در سطح تخصصی، همچنان توسط انسانها ارائهشود.
در ادامه نمونههایی از کلمات و یا عباراتی را میبینیم که برای ترجمه ماشینی به زبان فرانسه ایجاد مشکل کردهاند.
وامواژهها
وامواژهها تقریباً در تمامی زبانهای دنیا وجود دارند و ترجمه فارسی آنها در گوگل ترنسلیت بعضاً نادرست است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید کلمه «فکل» در فارسی اصالتاً فرانسوی بوده و معنای آن، همانطور که گوگل به درستی ترجمه کرده است، نوعی یقه است که در فارسی دچار تغییر شده و به معنای نوعی آرایش مو به کار میرود.
نام غذای خوشمزه و محبوب ایرانی یعنی «کتلت» ریشه در زبان فرانسوی دارد و گوگل نیز آن را به درست یا غلط، مطابق معنای اصیل آن در زبان فرانسوی «ریز ریز کردن» ترجمه میکند!
کلمه گارسون که در زبان فارسی آن را برای خدمه رستوران به کار میبریم، از زبان فرانسه وارد زبان فارسی شده و گوگل ترنسلیت نیز آن را همچنان مطابق معنای اصلی این کلمه در زبان فرانسه یعنی «پسر» ترجمه میکند.
شاید کمی عجیب به نظر برسد اما کلمه «مانتو» در زبان فارسی نیز در اصل فرانسوی بوده اما معنای آن در زبان فرانسه کمی متفاوت است. در زبان فرانسوی این کلمه معادل کلمه «پالتو» در زبان فارسی است و همانطور که مشاهده میشود، گوگل همچنان آن را در معنای حقیقی کلمه ترجمه کرده است.
در مثالهای پیشین، کلمات صرفاً از نظر معنایی در زبان فارسی تغییر کردهاند و شکل آوایی کلمات کاملاً حفظ شده است. در این موارد نمیتوان قضاوت درستی درباره ترجمه سرویس گوگل ترنسلیت داشت چرا که کلمات عیناً در زبان فرانسه با معنای دیگری وجود دارند و این ما هستیم که معنای دیگری برای آن کلمات انتخاب کردهایم! داستان ولی از آنجا قشنگ میشود که اگر برعکس همان کلمات را سرچ کنیم نتیجه متفاوت میشود! به ادامه مثالها توجه کنید:
همانطور که مشاهده میکنید، وقتی معادل فارسی همان کلمات را جستوجو میکنیم، معادل درست آنها را در زبان فرانسوی به ما نشان میدهد و تنها کلمهای که آن را به درستی تشخیص نداده است، کلمه «فکل» میباشد که در زبان فارسی برای اصطلاح «کوچهبازاری» استفاده میشود.
اگر به خواندن مطالب جذاب دیگری مانند این وامواژهها در زبان فرانسوی علاقه مند هستید، با کلیک بر روی لینک زیر میتوانید عجایب و شگفتیهای دیگری از زبان فرانسه را مطالعه کنید:
کلمات مشترک در زبان فارسی و فرانسوی
کلمات مذهبی
از آنجا که در ترجمه از زبانهای اروپایی معمولاً با تفاوت فرهنگی نیز مواجه هستیم، دقت در ترجمه کلمات و اصطلاحات فرهنگی مخصوص هر کشور بسیار حائز اهمیت است و نیاز به ترجمه انسانی در این موارد به طور محسوسی آشکار است.
ترجمه کلمات مرتبط با حجاب
از آنجا که حجاب در کشورهای اسلامی مرسوم است و کلمات مخصوص خود را دارد، ترجمه ماشینی اصطلاحات و کلمات مرتبط با آن توسط ماشین امکانپذیر نیست و در مثالهای ذکر شده، بین کلمات «روسری» و «شال» تفاوتی در ترجمه نمیبینیم و کلمه «مقنعه» نیز کاملاً اشتباه ترجمه شدهاست.
در مثال دیگری میبینیم که گوگل کلمه را از زبان فرانسه به فارسی تشخیص داده است، اما عکس این قضیه اتفاق نیفتاده و ترجمه به درستی انجام نشدهاست.
کلمه «چادر» در مثالهای آورده شده به اشتباه «چادر مسافرتی» ترجمه شده است!
نکته جالب دیگر در همین مثال، که البته در زبان انگلیسی امکان خطا ندارد، عدم تطابق فعل «پوشیدن» در زبان فرانسه با فاعل مونث است. این مسئله نشان میدهد تشخیص این واقعیت که فقط بانوان «چادر» سر میکنند نیز در ترجمه اهمیت دارد و قطعاً از ترجمه ماشینی توقع رعایت تمام این ظرافتها را نمیتوان داشت.
کلمات مرتبط با ماه مبارک رمضان
ماه رمضان شاید در دنیا شناخته شده باشد اما همچنان اصطلاحات و عبارات مخصوص به خود را در هر زبان دارد که ترجمه آنها نیاز به شناخت دقیق ماهیت آنها دارد و ترجمه ماشینی از پس آن بر نمیآید:
همانطور که مشاهده شد، کلمه «سحری» به طور کامل از جمله اول و سوم در ترجمه حذف شده است. نکته جالب در این مثال آن است که «سحر» با وجود این که در فارسی نام خاص نیز محسوب میشود، در ترجمه به زبان فرانسه به عنوان نام خاص ترجمه نشده است.
برخلاف کلمه «سحری»، کلمه «افطار» به صورت وامواژه و به درستی ترجمه شده است. در جملات دیگر اما میبینیم که این کلمه نیز برای گوگل ترنسلیت نا آشنا است و در نمونههای دیگر به درستی ترجمه نشده است.
این جمله به نوعی ترجمه شده است که «افطاری» به عنوان صفتی برای انسانها به کار رفته است.
متون مذهبی با موضوعات گوناگون
کلمه «نامحرم» در فرهنگ غرب کلمهای کاملاً بیگانه است و نمیتوان از سیستم ترجمه ماشینی انتظار ترجمه درست آن را داشت.
صفت «اکرم» در مثال اول به عنوان نام پیامبر (ص) ترجمه شده و در مثال دوم نیز کاملاً از ترجمه حذف شده است.
ترجمه متون ادبی
ادبیات هر کشور، گنجینه و میراثی است که در طی نسلها ارزشمندتر شده و به اهمیت حفظ آن افزوده میشود. ترجمه ادبیات ملل نیز در انتقال فرهنگ هر کشور نقش بسزایی دارد که قابل چشمپوشی نیست. مثالی از ترجمه ماشینی ادبی را ادامه مشاهده میکنیم.
همانطور که در مثالها قابل مشاهده است، کلمه «زاغ» هر بار فقط اندکی تغییر کرده است در حالی که ترجمه آن به کلی عوض شده و در نمونه آخر حتی «خرگوش» ترجمه شده است!
ترجمه اصطلاحات روزمره
همه ما طی روز از کلمات و عباراتی استفاده میکنیم که به گوش خودمان کاملاً آشنا هستند اما زمانی که بحث ترجمه در میان باشد، یافتن معادل مناسب دیگر ساده نیست و نیازمند شناخت دقیقی از اصطلاحات محاوره زبان مقصد است. برای مثال:
ترجمه این جمله، با وجود کاربرد فراوان آن، از فارسی به فرانسه و بالعکس اشتباه است.
این کلمه نیز همانطور که مشاهده میشود «باعجله» و «زود باش» ترجمه شده است که کاملاً اشتباه است.
سخن آخر
هدف از بیان این مطالب، آشنایی با برخی موارد مشکلساز در ترجمه ماشینی و اشاره به نقش پررنگ ترجمه انسانی بود که متاسفانه بعضاً نادیده گرفته و یا تصور میشود اهمیت چندانی ندارد و به سادگی میتوان متون گوناگون را به کمک گوگل ترنسلیت ترجمه کرد. ترجمیک با آگاهی از اشتباهات رایج و مشکلات به وجود آمده در ترجمه ماشینی، استفاده از گوگل ترنسلیت را برای تمامی سطوح ترجمه ممنوع کرده است و تلاش بر ارائه خدمات ترجمه با بهترین کیفیت دارد.